Ticari İletişimin ve E-Ticaretin Kuralları Artık(!) “Belirlendi”
Giriş
28.04.2015 tarihi itibarı ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinde Elektronik Ticarette Sözleşme ve Siparişler Hakkında Yönetmelik Taslağı ve Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik Taslağı yayınlandı. Ancak esasen bu yönetmelikleri Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na bağlı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı bilgisine ulaştık.PDF dosyalarının özellikler kısmına baktığımızda ise “Ozan Tüysüz” ismini görüyoruz. İnternet’te yaptığımız kısa aramada kendisinin Gümrük ve Ticaret Uzmanı ve de ODTÜ mezunu bir Bilgisayar Yüksek Mühendisi olduğu bilgilerine ulaşıyoruz.
Esasen bu iki yönetmelik de 5 Kasım 2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ve fakat 1 Mayıs 2015 tarihinde yürürlüğe girecek olan ve de başka bir yazımızda detaylı şekilde ele aldığımız Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un uygulanmasına ilişkin ikincil mevzuat olma niteliğini haizler. Taslaklarının ilgili kamu kuruluşları ve özel sektör temsilcileriyle yapılan işbirliği ve görüş-alışverişi neticesinde hazırlandığını burada belirtmek isteriz ki ve fakat çoğu zaman kanun seviyesinde dahi göremediğimiz bu demokratik tutumu ikincil düzenlemeler için beklemek de oldukça hayalperestlik olur elbette. Bizler bu taslakların hangi kurum ya da kişilerle paylaşıldığını ve nasıl görüşler alındığını ve bu görüşlerin ne derece metinlere yansıtıldığına dair herhangi bir sözlü ya da yazılı bilgi ve belgeye ulaşamadık. Aktaran olursa yayınlamaktan memnuniyet duyarız.
Elektronik Ticarette Sözleşme ve Siparişler Hakkında Yönetmelik taslağında Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) hususuna dair yepyeni bir uygulama ve yükümlülük düzenlenmiş durumda. Öyle ki artık e-ticaret sitelerinin, site üzerinde yayınlayacakları iletişim bilgileri arasında KEP adreslerinin de yer alması zorunlu tutulmuş durumda. Bu kapsamda, elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişiler, yönetmeliğin yürürlüğe gireceği 1 Mayıs 2015 tarihinden itibaren KEP adreslerini sitedeki iletişim bilgileri arasında bulundurmakla yükümlü olacaklar. Dolayısıyla tüketiciler dilerlerse e-ticaret hizmeti sağlayan gerçek ve tüzel kişilere KEP kullanmak suretiyle ulaşabilecek ve böylece de cayma hakkı vb. önemli hususların delillendirilmesinde yaşanan belli başlı sıkıntıların önüne geçilmiş olunacaktır.
Bunun yanında, yine Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinde Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik Taslağı da 28.04.2015 tarihi itibarı ile yayınlandı. Bu taslak da daha evvelden detaylı şekilde incelediğimiz Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da bulunan ticari elektronik ileti gönderilmesi hususunu daha ayrıntılı olarak düzenlemekte olan bir ikincil mevzuat metni olma görünümünde. Bu yönetmelikle birlikte elektronik ticaret alanında başta ticari elektronik iletileri reddetme hakkının her zaman, ücretsiz ve kolay bir şekilde tanınmasının olmak üzere kapsamlı pek çok düzenlemenin uygulamaya geçirileceğini umuyoruz.
Yönetmeliklerin de Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un olduğu gibi 1 Mayıs 2015’ten itibaren yürürlüğe gireceklerini tekrar hatırlatalım.
İnceleme
Temelde elektronik ortamda mal/hizmet satışına/sunumuna ilişkin sözleşme/siparişlerdeki yükümlülükleri düzenlemeyi amaçlayan Elektronik Ticarette Sözleşme ve Siparişler Hakkında Yönetmelik Taslağı’na ve de esasen telefon ve internet gibi elektronik iletişim araçlarıyla gönderilen SMS, e-posta ve telefon araması yoluyla gerçekleştirilen her türlü ticari iletişime ve bunların yapılmasına elektronik ortam sağlayan aracı hizmet sağlayıcılara dair yükümlülükleri düzenleme amacı içerisinde olan sitesinde Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik Taslağı’na madde başlıkları halinde baktığımızda en önemli noktaların şunlar olduğunu görüyoruz:
Ticari amaçla gönderilen elektronik iletilerin, alıcılara ancak ve ancak yazılı veya her türlü elektronik iletişim araçlarıyla alınabilecek olan onayları gönderim öncesi alınmak kaydıyla gönderilebilmesi kararlaştırılmış. Alıcılara her zaman için ticari elektronik iletiyi ücretsiz ve kolay bir şekilde reddetme hakkı tanınması düşünülmüş. Ret bildirimi imkânının gönderilen her bir ticari elektronik iletide (e-posta, sms vb.) yer alması zorunlu hale getirilmiş.
Alıcısı tarafından göndericiye iletilen ret talebine müteakip üç (3) iş günü içerisinde göndericinin artık ilgili alıcıya söz konusu elektronik iletiyi gönderme işlemini tamamen durdurması hususuna yönetmelikte yer verilmiş. Elektronik ortamda yapılan ticari iletişimi gerçekleştiren kişi ve kurumların gizli kalmaması ve belirlenebilir olması için bu iletişimde haberleşmenin türüne bağlı olarak telefon numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki gerekli iletişim bilgilerinin yer alması zorunlu hale getirilmiş ve dahası promosyon ve hediye gibi hususların da açık ve anlaşılabilir olması yönünde düzenleme yapılmıştır.
Alıcının kendisine ait iletişim bilgisini vermesi halinde, temin edilen mala/hizmete ilişkin değişiklik, kullanım ve bakım gibi hususlara yönelik olmak üzere yapılacak iletişimler için ayrıca onay alınmaması kabul edilmiştir. Esnaf ve tacirlere ise önceden onay alınmaksızın ticari ileti gönderilebileceği de yönetmelikte hüküm altındadır.
E-ticaret sitelerinin, alıcıların sipariş ve sözleşmeyi hangi aşamalarla gerçekleştireceğine ve de siparişlerindeki hatalarını ise nasıl düzeltebileceklerine dair bilgileri ana sayfalarında yer vermeleri konusunda da ilgili düzenlemeler sağlanmış. Ayrıca elektronik ortamda ticari faaliyette bulunanların artık kendilerine ait MERSİS no ve KEP adresi gibi güncel tanıtıcı bilgilerini site üzerinden kullanıcılara bildirmesi zorunlu hale getirilmiş. Bununla birlikte tamamlayıcı şekilde olmak üzere; e-ticaret işletmelerinin, faaliyette bulundukları alan adlarını ticaret veya esnaf siciline tescil ettirmesi düzenlendiği gibi ilgili yönetmelikte gösterilenlere uygun güvenlik standartlarını sağlayan e-ticaret sitelerinin de e-ticarette şeffaflık ve güvenlik açısından sitelerin de bu hususlara yer vermelerinin önü açılmış.
E-ticaret işlemlerinde alıcı tarafından ödeme bilgileri verilmeden önce vergi ve kargo masrafları da dahil olmak üzere toplam bedelin site üzerinden görüntülenebilmesi hususu ve de veri giriş hatalarının belirlenebilmesi için geri al, değiştir ve sipariş özeti vb. uygun teknik araçların alıcılara sunulması zorunlu tutulmuş. Elektronik ticaret alanında hizmet sunan sitelerin, elde ettikleri kişisel verilerin güvenliğinden sorumlu olma noktasında bunları saklayacakları ve de üçüncü kişilerle paylaşamayacakları da son derece kritik bir düzenleme olarak ilgili yönetmelikte yerini almış.
Sonuç
Kanuna aykırı hareket edenleri ise her zamanki gibi para cezası bekliyor. Yönetmeliklerin bağlı olduğu ilgili kanunda öngörülen hizmet sağlayıcı vb. yükümlülüklerine aykırı hareket eden kişi ve kurumlara bin (1.000) TL ile beş bin (5.000) TL arasında değişen idari para cezaları ilgili bakanlık tarafından uygulanacak. Alıcıların onayı alınmaksızın bir kere de bir adetten fazla kişiye ileti gönderilmesi halinde ise ceza üst limiti elli bin (50.000) Türk Lirasına kadar arttırabilecek şekilde düzenleme yapılmış durumda.
Başka bir yazımızda madde madde tüm detaylarıyla inceleyeceğiz bu iki yönetmelik ve esasen bağlı oldukları kanun sayesinde e-ticaret sitelerindeki sipariş ve sözleşmelerde yaşanan sorunlar ve de özellikle ticari elektronik iletiler konusunda ülkemizde uzun yıllardır pek çok mağduriyete yol açan ve vatandaşları bezdiren istenmeyen eposta/çağrı/sms reklamları alanında yaşanan ciddi hukuki boşluğun bu yolla giderileceğini ümit ediyoruz.